Ενδομητρίωση τι είναι – Συμπτώματα & Αντιμετώπιση

Ο Ιωάννης Ράπτης είναι τ. επικεφαλής του Κέντρου Ενδομητρίωσης στο γερμανικό, ακαδημαϊκό νοσοκομείο AKH Hagen και είναι πιστοποιημένος ιατρός (τίτλος MIC II) για την πραγματοποίηση λαπαροσκοπικών και υστεροσκοπικών επεμβάσεων υψηλού βαθμού δυσκολίας από την Γερμανική Εταιρεία Γυναικολογικής Ενδοσκόπησης (AGE). Βιογραφικό ιατρού >>

---

Η ενδομητρίωση αποτελεί μια από τις πιο κοινές γυναικολογικές καλοήθεις παθήσεις, η οποία προσβάλλει το 5-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. 

Η πάθηση αφορά στην έκτοπη (εκτός μήτρας) ανάπτυξη ιστού παρόμοιο με αυτόν του ενδομητρίου, το οποίο αποτελεί τη φυσιολογική επένδυση της κοιλότητας της μήτρας.

Οι εστίες ενδομητρίωσης εντοπίζονται κυρίως στην επιφάνεια του εσωτερικού της κοιλιάς, τις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, τους συνδέσμους της μήτρας κ.ά. 

Οι εστίες ενδομητρίωσης μεταβάλλονται με όμοιο τρόπο κατά τη διάρκεια του κύκλου όπως και το ενδομήτριο.

Ωστόσο, ενώ το τελευταίο με την περίοδο αποβάλλεται από τον οργανισμό μέσω του κόλπου, οι εστίες αυτές δεν βρίσκουν έξοδο, αυξάνουν σε μέγεθος, δημιουργώντας νέες εστίες. Έτσι η ενδομητρίωση πολύ συχνά επεκτείνεται όταν δεν αντιμετωπίζεται.

Συνεπώς, παρόλο που πρόκειται για μια καλοήθη γυναικολογική πάθηση, μπορεί να πάρει μεγάλη έκταση και να επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό τη σωματική υγεία της ασθενούς. 

Στο άρθρο που ακολουθεί μιλάμε για τα αίτια, τα συμπτώματα, αλλά και τους σύγχρονους τρόπους θεραπείας της ενδομητρίωσης.

Ενδομητρίωση πώς προκαλείται – Αίτια

Τα ακριβή αίτια εμφάνισης της ενδομητρίωσης δεν έχουν προσδιοριστεί. Διάφορες θεωρίες, οι οποίες έχουν διατυπωθεί, μπορούν να εξηγήσουν μόνο μέρος των χαρακτηριστικών της νόσου.

Γνωρίζουμε ωστόσο ότι κληρονομικοί, περιβαλλοντικοί και διατροφολογικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και εξέλιξη της ασθένειας.

Σε γενικές γραμμές, τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ενδομητρίωσης διατρέχουν οι γυναίκες που:

• Έχουν συγγενείς με την ίδια νόσο.
• Η περίοδός τους ξεκίνησε νωρίς (πριν τα 11 έτη).
• Η διάρκεια της έμμηνου ρύσης είναι περισσότερες από 7 μέρες.
• Έχουν σύντομο εμμηνορρυσιακό κύκλο (μικρότερο των 27 ημερών).
• Εμφανίζουν δυσμηνόρροια (έντονος πόνος κατά την περίοδο ή μερικές μέρες πριν).
• Είναι υπογόνιμες.

Ενδομητρίωση Συμπτώματα

Η ενδομητρίωση μπορεί να εκφραστεί με μία πληθώρα συμπτωμάτων, τα οποία διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή. Για αυτόν τον λόγο η νόσος έχει χαρακτηριστεί ως νόσος – χαμαιλέοντας.

Ο πόνος αποτελεί το πιο συχνό σύμπτωμα της ενδομητρίωσης και εμφανίζεται με διαφορετική ένταση και συχνότητα. Ο πόνος αυτός μπορεί να εκφραστεί ως: 

• Δυσμηνόρροια: Πρόκειται για πόνο που ξεκινά 1-3 μέρες πριν την έμμηνο ρύση και προοδευτικά επιδεινώνεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι τόσο έντονος που η λήψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων δεν βοηθά, ενώ επηρεάζει σημαντική τη λειτουργικότητα της ασθενούς κατά τη διάρκεια της περιόδου.
  
  
• Δυσπαρεύνια: Πρόκειται για έντονο πόνο κατά τη διάρκεια ή μετά τη σεξουαλική επαφή, που διαφέρει από τον απλό πόνο της διείσδυσης και εντοπίζεται κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς.
  
  
• Πόνος στην ούρηση ή την αφόδευση, ο οποίος συνδέεται με την ύπαρξη εστιών ενδομητρίωσης στην επιφάνεια του εντέρου και της ουροδόχου κύστης.
  
  
• Χρόνιο πόνος στη λεκάνη με ή χωρίς αντανάκλαση στο κάτω μέρος της πλάτης.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως η ένταση των συμπτωμάτων δεν είναι πάντα ανάλογη της έκτασης της ενδομητρίωσης. Υπάρχουν ασθενείς με εκτεταμένη νόσο, οι οποίες αναφέρουν ελάχιστες ενοχλήσεις και άλλες με λίγες μόνο εστίες της νόσου, οι οποίες αναφέρουν ισχυρά συμπτώματα.

Εκτός από τον πόνο, άλλα συμπτώματα που ενδέχεται να συνοδεύουν την ενδομητρίωση είναι τα εξής:

• Αιμορραγία ή κηλίδες αίματος μεταξύ των διαστημάτων της έμμηνου ρύσης.
  
  
• Γαστρεντερικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσεως με τη μορφή διάρροιας, ναυτίας, εμετών ή δυσκοιλιότητας.
  
  
• Υπογονιμότητα: Έχει διαπιστωθεί πως το 30% των γυναικών με ενδομητρίωση πάσχει από υπογονιμότητα. Ο μηχανισμός που κρύβεται πίσω από αυτό δεν έχει ακριβώς διαπιστωθεί και το φαινόμενο θεωρείται πολυπαραγοντικό.

Ενδομητρίωση Θεραπεία

Η ενδομητρίωση απαιτεί θεραπευτική παρέμβαση όταν οι ενοχλήσεις της ασθενούς είναι πολύ ισχυρές, όταν συνυπάρχει διαπιστωμένο πρόβλημα υπογονιμότητας ή όταν, λόγω της έκτασης των εστιών, απειλείται η σωστή λειτουργία κάποιου οργάνου.

Η θεραπευτική προσέγγιση διαφοροποιείται από γυναίκα σε γυναίκα ανάλογα με το ιστορικό, την ηλικία, τα συμπτώματα αλλά και τον οικογενειακό της προγραμματισμό. 

Οι συνήθεις θεραπευτικές επιλογές της ενδομητρίωσης είναι οι εξής:

• Ορμονοθεραπεία: Για την ανακούφιση του πόνου και την αναχαίτιση της εξέλιξης της ενδομητρίωσης ενδέχεται να χορηγηθούν φαρμακευτικά σκευάσματα από το στόμα ή σε ενέσιμη μορφή. Τα σκευάσματα αυτά δεν θεραπεύουν τη νόσο.
  
  Μπορούν ωστόσο να προσφέρουν σημαντική ανακούφιση σε ασθενείς με ελαφριά ενδομητρίωση (αντισυλληπτικά, ενδομήτριο ορμονικό σπιράλ) ή να μειώσουν σημαντικά την πιθανότητα επανεμφάνισης μετά από την πραγματοποίηση χειρουργικής επέμβασης (ενέσιμα σκευάσματα, χάπια διενογέστης).
  
  
• Χειρουργική αντιμετώπιση: Πρόκειται για τη θεραπεία πρώτης επιλογής για ασθενείς με μέτρια ή σοβαρή ενδομητρίωση. Η χειρουργική επέμβαση έχει σαν στόχο την εκρίζωση όλων των εστιών ενδομητρίωσης της ασθενούς και σχεδόν πάντα πραγματοποιείται ενδοσκοπικά (λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά).
  
  Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, πως μετά από μία τέτοια επέμβαση υπάρχει πάντα η πιθανότητα κάποια στιγμή η νόσος να επανεμφανιστεί.

Λαπαροσκόπηση και Ενδομητρίωση

Η θεραπεία πρώτης επιλογής για τη ριζική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης συνίσταται στη λαπαροσκοπική αφαίρεση όλων των εστιών.

Η λαπαροσκοπική αφαίρεση ενδομητρίωσης είναι μία απόλυτα εξατομικευμένη θεραπευτική παρέμβαση και προσαρμόζεται ανάλογα με το στάδιο της ενδομητρίωσης, το ιστορικό της ασθενούς, την ένταση των συμπτωμάτων αλλά και τον οικογενειακό προγραμματισμό.

Η πραγματοποίηση της επέμβασης από γιατρό εξειδικευμένο στην ενδοσκοπική θεραπεία της νόσου εξασφαλίζει την ασφαλή και αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου, την ελάχιστη δυνατή πιθανότητα υποτροπής και την ακεραιότητα των ιστών (μήτρα, ωοθήκες, νεύρα) που επηρεάζονται.

Συχνές ερωτήσεις