- Γυναικολογία
-
by Ioannis Raptis
Η εμμηνόπαυση αναφέρεται στην οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως, η οποία οφείλεται στη φυσική και μη αναστρέψιμη παύση της παραγωγής οιστρογόνων και προγεστερόνης από τις ωοθήκες. Η απουσία περιόδου για ένα ολόκληρο έτος θέτει την κλινική διάγνωση της εμμηνόπαυσης.
Συνήθως η ηλικία της εμμηνόπαυσης κυμαίνεται μεταξύ 45 και 55 ετών. Όταν ωστόσο τα αποθέματα των ωοθηκών εξαντλούνται πρόωρα και η περίοδος παύει να υφίσταται πριν την ηλικία των 40 ετών, τότε μιλάμε για πρόωρη εμμηνόπαυση, η οποία αφορά το 1% των γυναικών.
Το χρονικό διάστημα πριν την οριστική διακοπή της περιόδου, κατά το οποίο εμφανίζονται ορμονικές αλλαγές και σχετικά χαρακτηριστικά συμπτώματα, όπως διαταραχές της περιόδου και εξάψεις, ονομάζεται κλιμακτήριος και διαρκεί συνήθως 1-2 έτη.
Στο άρθρο που ακολουθεί βοηθάμε τις γυναίκες να κατανοήσουν καλύτερα τη φυσική ορμονική μετάβαση, η οποία συντελείται στην εμμηνόπαυση και να αντιμετωπίσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ενδεχόμενα συμπτώματα.
Περιεχόμενα:
Τι είναι η εμμηνόπαυση
Εμμηνόπαυση είναι η οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως, η οποία οφείλεται σε μη αναστρέψιμη εξάντληση των αποθεμάτων των ωοθηκών.
Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορούμε να διαγνώσουμε την εμμηνόπαυση. Ο πρώτος είναι με μία απλή εξέταση αίματος, η οποία επιβεβαιώνει την ανεπάρκεια των ωοθηκών. Ο δεύτερος είναι κλινικός και αφορά την απουσία περιόδου για χρονικό διάστημα 12 μηνών.
Ο όρος εμμηνόπαυση αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο, στο τέλος δηλαδή της τελευταίας εμμήνου ρύσεως του οργανισμού, το οποίο είναι δυνατόν να προσδιοριστεί μόνο εκ των υστέρων.
Για αυτόν τον λόγο και προκειμένου να μελετήσουμε όλες εκείνες τις αλλαγές, οι οποίες σχετίζονται με την σταδιακή μείωση παραγωγής ορμονών από τις ωοθήκες, χρησιμοποιούμε την έννοια της κλιμακτηρίου.
Ο όρος αυτός είναι γενικότερός και περιλαμβάνει και το χρονικό εκείνο διάστημα, στο οποίο παρατηρείται η σταδιακή εξάντληση των αποθεμάτων των ωοθηκών και το οποίο προηγείται της οριστικής παύσης της εμμήνου ρύσεως.
Εμμηνόπαυση συμπτώματα
Τα κύρια συμπτώματα της εμμηνόπαυσης περιλαμβάνουν εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις, κολπική ξηρότητα και διαταραχές ύπνου και διάθεσης. Τα συμπτώματα αυτά δεν είναι για όλες τις γυναίκες ίδια, ενώ ακόμα και στην ίδια ασθενή παρατηρείται αλλαγή των συμπτωμάτων ανά περιόδους.
Οι εξάψεις είναι ένα σύμπτωμα, το οποίο ταλαιπωρεί τις ασθενείς, όχι μόνο λόγω της έντασης και της συχνότητάς του, αλλά και διότι σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να επιμένει για αρκετά χρόνια μετά την εμμηνόπαυση.
Η κολπική ξηρότητα σε αρκετές περιπτώσεις επιβαρύνει σημαντικά τη σεξουαλική ζωή των γυναικών, με άμεσο αντίκτυπο στην ψυχολογία και την διάθεσή τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα τα συμπτώματα δεν περιορίζονται απλά στη σεξουαλική επαφή αλλά μπορεί να είναι συνεχή με τη μορφή κνησμού ή καύσου.
Οι αλλαγές στη διάθεση και την ψυχολογία ποικίλουν από γυναίκα σε γυναίκα και συνήθως είναι πολυπαραγοντικές. Δεν οφείλονται δηλαδή αποκλειστικά στην έλλειψη ορμονών αλλά εξαρτώνται από την ιδιοσυγκρασία της γυναίκας και από τη στάση της απέναντι στις φυσικές μεταβολές, οι οποίες λαμβάνουν χώρα.
Τα συχνότερα συμπτώματα, τα οποία συναντάμε είναι το άγχος, η αδυναμία συγκέντρωσης, η ευερεθιστότητα, η καταθλιπτική διάθεση και η κυκλοθυμία.
Εκτός από τα συμπτώματα, τα οποία γίνονται εύκολα αντιληπτά, υπάρχουν και οι φυσικές αλλαγές στον οργανισμό, οι οποίες σχετίζονται με την έλλειψη ορμονών.
Αυτές περιλαμβάνουν κυρίως την ταχύτερη μείωση οστικής πυκνότητας, την ανακατανομή του σωματικού λίπους κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς, την αύξηση των λιπιδίων στο αίμα και την επιβάρυνση της λειτουργίας των αγγείων.
Χειρουργείο αφαίρεσης μήτρας και εμμηνόπαυση
Η αντίληψη πως η υστερεκτομή οδηγεί στην εμφάνιση της εμμηνόπαυσης είναι λανθασμένη. Όταν μία γυναίκα, η οποία έχει περίοδο, υποβάλλεται σε αφαίρεση μήτρας, παύει να έχει έμμηνο ρύση. Αυτό συμβαίνει διότι αφαιρείται το όργανο, το οποίο αιμορραγεί ανταποκρινόμενο στον ορμονικό κύκλο των ωοθηκών.
Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως το αίμα συσσωρεύεται κάπου, ούτε πως η ασθενής μπαίνει στην εμμηνόπαυση. Αυτό θα εξαρτηθεί από το εάν μαζί με τη μήτρα θα αφαιρεθούν και οι ωοθήκες, οι οποίες παράγουν τις γυναικείες ορμόνες.
Σε αρκετές περιπτώσεις, μία ασθενής ενδέχεται να υποβληθεί πριν την εμμηνόπαυση σε υστερεκτομή χωρίς την αφαίρεση των ωοθηκών. Αυτό μπορεί να συμβεί για παράδειγμα σε περίπτωση καλοήθους γυναικολογικής πάθησης όπως τα ινομυώματα.
Σε αυτή την περίπτωση η εμμηνόπαυση όταν επέλθει, γίνεται αντιληπτή μόνο εργαστηριακά ή εμμέσως μέσω των συμπτωμάτων, τα οποία περιγράψαμε παραπάνω.
Αντίθετα εμμηνόπαυση μπορεί να προκληθεί χειρουργικά όταν ο γυναικολόγος πραγματοποιήσει αφαίρεση ωοθηκών με ή χωρίς αφαίρεση της μήτρας.
Σε αυτή την περίπτωση η ξαφνική παύση παραγωγής των γυναικείων ορμονών ονομάζεται χειρουργική εμμηνόπαυση και συνήθως συνοδεύεται από μεγαλύτερη έντασης συμπτώματα.
Τέλος αξίζει να σημειώσουμε πως μετά την παύση της λειτουργίας των ωοθηκών συστήνεται η συνέχιση του προληπτικού ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου συμπεριλαμβανομένου του διακολπικού υπερήχου, μιας και κυστικά μορφώματα των ωοθηκών μπορούν να προκύψουν και στην εμμηνόπαυση.
Εμμηνόπαυση φυσική αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση του επιπέδου ζωής των γυναικών, καθώς η περίοδος αυτή συμπίπτει συνήθως με μία παραγωγική φάση στη ζωή της γυναίκας.
Υπάρχουν ποικίλοι φυσικοί τρόποι που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των παραπάνω συμπτωμάτων και την εξομάλυνση των προβλημάτων που εμφανίζονται.
1. Άσκηση
Η άσκηση αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση πολλών συνεπειών της εμμηνόπαυσης.
Από τη μία λειτουργεί ως αντίβαρο για όλους εκείνους τους παράγοντες, οι οποίοι επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα της γυναίκας και σχετίζονται με την εμμηνόπαυση (αύξηση λιπιδίων αίματος, προβληματική λειτουργία αγγείων, μειωμένος μεταβολισμός).
Την ίδια στιγμή η γυμναστική ενισχύει την υγεία των οστών, επιβραδύνοντας σημαντικά τη μείωση της οστικής πυκνότητας και δρώντας προληπτικά στην εμφάνιση οστεοπόρωσης.
Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε την αποδεδειγμένη θετική επίδραση της άσκησης στην ψυχολογία της γυναίκας, η οποία αποκτά ενεργό ρόλο στην ενίσχυση της υγείας της.
2. Διατροφή
Ο σπουδαίος ρόλος της διατροφής στη διατήρηση της υγείας κάθε ανθρώπου είναι αναμφισβήτητη. Ωστόσο μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα, τα οποία να τεκμηριώνουν την άμεση θετική επίδραση συγκεκριμένων τροφών στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
Σε κάθε περίπτωση, όπως η άσκηση έτσι και η ισορροπημένη διατροφή (πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, προτίμηση σε λευκό κρέας, αποφυγή επεξεργασμένων τροφών, μείωση κατανάλωσης καφέ, αλκοόλ και ζάχαρης) μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος, το οποίο επιβαρύνεται μετά την εμμηνόπαυση.
3. Ενυδάτωση
Οι συχνές εξάψεις και εφιδρώσεις ευθύνονται για την απώλεια σημαντικής ποσότητας υγρών από το σώμα. Για αυτόν τον λόγο αποκτά ιδιαίτερη αξία η αποκατάσταση της ισορροπίας των υγρών στο σώμα μέσω της επαρκούς κατανάλωσης νερού.
4. Επιλογή ενδυμάτων
Όταν το βασικό σύμπτωμα είναι οι εξάψεις, είναι πολύ σημαντική η επιλογή των κατάλληλων ενδυμάτων. Προτιμώνται τα ρούχα από φυσικές ίνες, όπως βαμβάκι ή μαλλί και όχι τα συνθετικά υφάσματα, τα οποία “κρατούν” τη θερμότητα και επιδεινώνουν τα επεισόδια εξάψεων.
Προτιμάται γενικά ένα ντύσιμο, το οποίο επιτρέπει την προσθαφαίρεση ρούχων και συνεπώς την προσαρμογή ανάλογα με την αίσθηση θερμοκρασίας που έχει η γυναίκα την εκάστοτε στιγμή.
Εμμηνόπαυση ορμονική θεραπεία
Η εμμηνόπαυση αποτελεί μια φυσική διαδικασία του οργανισμού, η οποία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ασθένεια. Ωστόσο μερικές φορές η ένταση των συμπτωμάτων επηρεάζουν το επίπεδο ζωής των γυναικών και απαιτούν δραστική αντιμετώπιση.
Στην περίπτωση αυτή ο γιατρός, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό της ασθενούς, είναι σε θέση να προσφέρει αποτελεσματικές ορμονικές θεραπείες με τη μορφή ορμονικών δισκίων, ορμονικών αυτοκόλλητων ή ορμονικής κρέμας για την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Επειδή ωστόσο η χορήγηση ορμονών συνοδεύεται σε ορισμένες περιπτώσεις από μικρή πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών ή ακόμη και επιπλοκών θα πρέπει πάντα να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην κατάλληλη επιλογή των γυναικών, οι οποίες θα λάβουν τη θεραπεία αλλά και του τρόπου χορήγησης της θεραπείας αυτής, ώστε το ισοζύγιο για την υγεία της ασθενούς να είναι πάντα θετικό.
Εν κατακλείδι
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε, πως η εμμηνόπαυση είναι μία φυσική μετάβαση του οργανισμού της γυναίκας. Πάνω και πέρα από οποιαδήποτε ενοχλητικά συμπτώματα είναι ο τρόπος, με τον οποίο η γυναίκα βιώνει και αντιλαμβάνεται τις αλλαγές που διαδραματίζει τον σπουδαιότερο ρόλο.
Η εμμηνόπαυση σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί σημείο καμπής για την εξωτερική εμφάνιση, την ψυχολογία, την υγεία ή τη σεξουαλικότητα μιας γυναίκας. Αποτελεί μία ευκαιρία ανάληψης ενεργού ρόλου στην ενίσχυση του οργανισμού, η οποία θα αποτελέσει επένδυση για τα χρόνια που θα ακολουθήσουν.
