Κατάψυξη ωαρίων – Πολλά πλεονεκτήματα, ελάχιστα μειονεκτήματα και λίγες σκέψεις

Κατάψυξη ή κρυοσυντήρηση ωαρίων ονομάζεται η διαδικασία συλλογής και κατάψυξης ωαρίων μιας γυναίκας ως μέθοδος διατήρησης της γονιμότητάς της.

Τα ωάρια, τα οποία καταψύχονται, διατηρούνται αναλλοίωτα και χρησιμοποιούνται σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο προκειμένου να επιτευχθεί εγκυμοσύνη με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται; Ποιες είναι οι πιθανότητες γονιμοποίησης με αυτή τη μέθοδο; Υπάρχουν μειονεκτήματα; Ποιες είναι οι κοινωνικές παράμετροι του θέματος;

Θα προσπαθήσουμε να θέσουμε κάποια σημεία αναφοράς ώστε να βοηθήσουμε στον προσανατολισμό όλων εκείνων των γυναικών, οι οποίες για διαφορετικούς λόγους σκέφτονται να καταφύγουν στη σύγχρονη αυτή μέθοδο.

Μερικές βασικές αρχές για τη γονιμότητα

Για να αντιληφθούμε καλύτερα την αξία της κρυοσυντήρησης ωαρίων θα πρέπει να γνωρίζουμε τα εξής:

• Ο αριθμός των ωαρίων κάθε γυναίκας είναι καθορισμένος από τη στιγμή της γέννησης. Αυτά δεν ανανεώνονται κατά τη διάρκεια της ζωής και ωριμάζουν μαζί με τη γυναίκα χάνοντας σταδιακά τόσο τη δυνατότητά τους να γονιμοποιούνται όσο και την ικανότητά τους να συντηρούν την εγκυμοσύνη.
• Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες η ποιοτική και ποσοτική υποβάθμιση των ωαρίων επιταχύνεται σε μεγάλο βαθμό από την ηλικία των 33-35 ετών και μετά.
• Η υποβάθμιση αυτή μειώνει την πιθανότητα γονιμοποίησης τόσο με φυσιολογικό τρόπο όσο και με τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ενδεικτικά μία γυναίκα 35 ετών, η οποία έχει επαφή στις γόνιμες μέρες, έχει πιθανότητα γονιμοποίησης έως 30% τη φορά. Στην ηλικία των 40 ετών η ίδια πιθανότητα είναι το πολύ 5%.

Την ίδια στιγμή με τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης η πιθανότητα μίας γυναίκας ηλικίας 30 ετών να τα καταφέρει με την πρώτη προσπάθεια ξεπερνά το 50%, στην ηλικία των 35 ετών κυμαίνεται στο 35%, στην ηλικία των 38 ετών δεν ξεπερνά το 25% και στην ηλικία των 42 ετών κυμαίνεται στο 15%.

Τα βασικά βήματα της κατάψυξης ωαρίων

Η διαδικασία περιλαμβάνει τη φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών της γυναίκας όπως και στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ακολουθεί η συλλογή των ωαρίων διακολπικά με τη βοήθεια ειδικής βελόνας και η κρυοσυντήρηση τους για όσο διάστημα χρειαστεί. Όταν η γυναίκα το επιθυμήσει, ακολουθεί η εξωσωματική γονιμοποίηση των ωαρίων και η δημιουργία εμβρύων, η προετοιμασία του ενδομητρίου της γυναίκας και η εμβρυομεταφορά μέσα στη μήτρα.

Πως ξεκίνησε η κατάψυξη ωαρίων;

Η μέθοδος αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 90’ για τη διατήρηση της γονιμότητας σε καρκινοπαθείς ασθενείς. Αυτό επιτυγχάνεται με την κρυοσυντήρηση υγειών ωαρίων πριν από επιθετικές και επικίνδυνες για τη γονιμότητα χημειοθεραπευτικές ή ραδιοθεραπευτικές (ακτινοβολίες) συνεδρίες. Μετά τη θεραπεία της κακοήθειας τα ωάρια αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη τεκνοποίησης.

Τι είναι το ¨social freezing¨;

Είναι η κρυοσυντήρηση ωαρίων για κοινωνικούς (μη ιατρικούς) λόγους;

Μέσω της κατάψυξης δίνεται η δυνατότητα σε γόνιμες γυναίκες χωρίς άμεση επιθυμία τεκνοποίησης να αποθηκεύσουν υγιή και νεανικά ωάρια προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν αργότερα. Σε μια ηλικία δηλαδή, που τα αποθέματα των ωοθηκών τους είναι ενδεχομένως ποσοτικά αλλά και ποιοτικά ανεπαρκή, καθιστώντας μία φυσιολογική ή υποβοηθούμενη προσπάθεια γονιμοποίησης ιδιαίτερα προβληματική.

Σημαντικές γνώσεις για την κατάψυξη ωάριων

• Στόχος της κρυοσυντήρησης ωαρίων δεν είναι αυτή καθαυτή η κρυοσυντήρηση, ούτε καν η γονιμοποίηση της γυναίκας σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο. Στόχος είναι η γέννηση ενός υγιούς παιδιού με τα ωάρια που καταψύχουμε και με αυτό το κριτήριο θα πρέπει να αξιολογείται η επιτυχία της μεθόδου.
• Ο σπουδαιότερος παράγοντας που καθορίζει την πιθανότητα επιτυχούς τεκνοποίησης με τη μέθοδο είναι η ηλικία, στην οποία πραγματοποιείται η λήψη των ωαρίων προς κατάψυξη. Η μέθοδος έχει τη μέγιστη πιθανότητα μεταγενέστερης επιτυχίας όταν εφαρμόζεται σε γυναίκες έως 35 ετών. Με τον τρόπο αυτό υποστηρίζεται η λήψη επαρκούς αριθμού ωαρίων, η ελαχιστοποίηση των βλαβών κατά την διαδικασία κατάψυξης και απόψυξης των ωαρίων, η δημιουργία ενός γενετικά άρτιου εμβρύου και η αποφυγή σημαντικών επιπλοκών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Στατιστικά κάθε ωάριο που καταψύχεται έχει πιθανότητα έως 10% να οδηγήσει σε γέννηση ενός υγιούς παιδιού. Για τον λόγο αυτό υπάρχει η διεθνής σύσταση να καταψύχονται περί τα 15-20 ωάρια, αφού αυτός ο αριθμός εξασφαλίζει αρκετά καλές πιθανότητες τεκνοποίησης.
• Η πλειοψηφία των γυναικών θα χρειαστεί περισσότερους του ενός (πιο συχνά δύο) κύκλους διέγερσης προκειμένου να εξασφαλιστεί ο παραπάνω αριθμός ωαρίων.
• Η κρυοσυντήρηση ωαρίων δεν αποτελεί εγγύηση τεκνοποίησης. Η μέθοδος βελτιστοποιεί τις πιθανότητες γονιμοποίησης σε μεγαλύτερη ηλικία μέσω της δυνατότητας χρήσης νεότερων ωαρίων στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Τα σπάνια μειονεκτήματα της κατάψυξης ωαρίων

• Μία σπάνια παρενέργεια της μεθόδου αφορά την εμφάνιση υπερδιέγερσης των ωοθηκών κατά τη διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ναυτίας, εμετών και κοιλιακού πόνου, που σε λίγες περιπτώσεις μπορεί να απαιτήσουν τη νοσηλεία των ασθενών.

Στις μέρες μας η χρήση μοντέρνων πρωτοκόλλων διέγερσης σε συνδυασμό με την κατάλληλη επαγρύπνηση από πλευράς του ειδικού γιατρού έχει ελαχιστοποιήσει την παραπάνω πιθανότητα.

• Οι γυναίκες, οι οποίες θα επιθυμήσουν να τεκνοποιήσουν με τα κατεψυγμένα τους ωάρια, θα εκτεθούν στα δεδομένα αλλά σπάνια μειονεκτήματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης αλλά και της τεκνοποίησης σε μεγάλη ηλικία. Αυτά έχουν να κάνουν κυρίως με την πιθανότητα πολύδυμης κύησης, εμφάνισης υπέρτασης και διαβήτη στην εγκυμοσύνη, πρόωρου τοκετού, πραγματοποίησης καισαρικής τομής και γέννησης μωρού με υπολειπόμενο σωματικό βάρος.

Κατάψυξη ωαρίων αποτελεσματικά αλλά και υπεύθυνα

Οι γιατροί έχουν την υποχρέωση να εφοδιάζουν τις ασθενείς τους με ακριβείς και ισορροπημένες πληροφορίες γύρω από το θέμα της κρυοσυντήρησης ωαρίων και να θέσουν το συγκεκριμένο ζήτημα στη βάση μίας γενικότερης αναπαραγωγικής συμβουλευτικής.

Την ίδια στιγμή που η κατάψυξη ωαρίων ανοίγει νέους ορίζοντες για γυναίκες, οι οποίες για προσωπικούς λόγους επιλέγουν να αναβάλλουν την προσπάθειά τους για τεκνοποίηση, θα ήταν λάθος να χρησιμοποιηθεί ως λύση στη σύγκρουση μεταξύ μητρότητας και καριέρας.

Η υπεραπλουστευμένη προβολή της κατάψυξης ωαρίων ως μια εγγύηση τεκνοποίησης, η οποία επιτρέπει σε νέες, γόνιμες γυναίκες να μεταθέτουν το χρονικό σημείο της τεκνοποίησης χωρίς να ανησυχούν καθόλου για την μελλοντική τους γονιμότητα, μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η αναπαραγωγική συμπεριφορά πολλών γυναικών και να λειτουργήσει παραπλανητικά.

Συμπερασματικά

Η κρυοσυντήρηση ωαρίων αποτελεί μια πρωτοποριακή και αποτελεσματική μέθοδο διαφύλαξης της γονιμοποιητικής ικανότητας μιας γυναίκας, η οποία διευρύνει τα βιολογικά χρονικά περιθώρια και προσφέρει έναν εναλλακτικό δρόμο προς την τεκνοποίηση για τις γυναίκες, οι οποίες το επιθυμούν.

Η κατάρτιση και η υπεύθυνη ενημέρωση από μέρους του επαγγελματία υγείας εξασφαλίζει την ασφαλή, επιτυχή και στοχευμένη εφαρμογή της μεθόδου προς όφελος των γυναικών αλλά και της κοινωνίας.