Εξωσωματική Γονιμοποίηση – ‘Οσα πρέπει να γνωρίζετε

Στο ιατρείο του Ι. Κ. Ράπτη τα προβλήματα υπογονιμότητας αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της “Γερμανικής Εταιρείας Μαιευτικής και Γυναικολογίας” (DGGG) και της “Ορμονικής Σχολής της Φρανκφούρτης, Γερμανία” (Frankfurter Hormonschule). Βιογραφικό ιατρού >>

---

Η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) αποτελεί την πιο σημαντική πτυχή της σύγχρονης αναπαραγωγικής ιατρικής, παρέχοντας σημαντικές δυνατότητες σε ζευγάρια, τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας.

Στο άρθρο αυτό θα εξηγήσουμε τι είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση, τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται, ενώ θα λύσουμε τις πιο συχνές απορίες που αφορούν αυτή τη μέθοδο υποβοήθησης.

Τι είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση;

Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μία διαδικασία, η οποία βοηθάει ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας να αποκτήσουν παιδί. 

Στην τεχνική αυτή τα ωάρια της γυναίκας γονιμοποιούνται από σπερματοζωάρια του άντρα εκτός του σώματός της γυναίκας, σε συνθήκες εργαστηρίου.

Στη συνέχεια το έμβρυο (ομάδα κυττάρων), το οποίο προκύπτει, μεταφέρεται με ειδικό καθετήρα στο εσωτερικό της μήτρας με σκοπό τη γονιμοποίηση.

Πότε πρέπει να σκεφτείτε την εξωσωµατική γονιµοποίηση

Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι απαραίτητη όταν ένα ζευγάρι αδυνατεί να επιτύχει εγκυμοσύνη με φυσικό τρόπο. Οι συχνότερες καταστάσεις, οι οποίες συνδέονται με τέτοια προβλήματα περιλαμβάνουν: 

• Απόφραξη σαλπίγγων της γυναίκας
• Προβλήματα ποιότητας ή ποσότητας στο σπέρμα του άντρα
• Προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας (άνω των 37 ετών)
• Αδυναμία σύλληψης με άλλες μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής

Εξωσωματική γονιμοποίηση διαδικασία

Η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:

1. Διέγερση των ωοθηκών για την ταυτόχρονη παραγωγή πολλών ωαρίων

Η ταυτόχρονη ανάπτυξη πολλών ωαρίων – αντί για το ένα που παράγεται σε κάθε φυσικό κύκλο της γυναίκας – επιτυγχάνεται με τη βοήθεια κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, η οποία συνήθως είναι ενέσιμη.

Η διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας εξαρτάται από το είδος του πρωτοκόλλου που ακολουθείται, κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 10 και 28 ημερών, με τα περισσότερα πρωτόκολλα να περιλαμβάνουν διάρκεια διέγερσης περίπου 2 εβδομάδων.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής πραγματοποιούνται διαδοχικοί υπερηχογραφικοί έλεγχοι για την παρακολούθηση της αύξησης του μεγέθους των ωοθυλακίων, μέσα στα οποία βρίσκονται τα ωάρια.

Μόλις τα ωοθυλάκια αποκτήσουν το κατάλληλο μέγεθος προκαλείται φαρμακευτικά προγραμματισμένη ωορρηξία με σκοπό να δρομολογηθεί επακριβώς η ημέρα και η ώρα της ωοληψίας.

2. Συλλογή ωαρίων – Ωοληψία

Ωοληψία ονομάζεται η διαδικασία συλλογής των ωαρίων από τις ωοθήκες της ασθενούς μέσω λεπτής βελόνας, η οποία εισάγετε μέσα στην κοιλιά διακολπικά και υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση.

Η διάρκεια της ωοληψίας είναι περίπου 15 λεπτά και απαιτεί η γυναίκα να βρίσκεται υπό την επήρεια ελαφράς νάρκωσης (μέθης).

Πρόκειται για μία ανώδυνη διαδικασία, ενώ η ασθενής επιστρέφει σπίτι της μία ώρα μετά την πραγματοποίησή της.

Την ημέρα της ωοληψίας πραγματοποιείται και η συλλογή του σπέρματος του συντρόφου, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για τη γονιμοποίηση.

3. Γονιμοποίηση

Η διαδικασία της γονιμοποίησης πραγματοποιείται κατόπιν κατάλληλης προετοιμασίας τόσο των ωαρίων όσο και του σπέρματος για την μεγιστοποίηση της πιθανότητας επιτυχίας.

Τα ωάρια τοποθετούνται σε ειδικό τρυβλίο μαζί με μικρή ποσότητα σπέρματος ώστε να επιτευχθεί η διείσδυση σπερματοζωαρίων σε αυτά και να επιτευχθεί γονιμοποίηση. 

Ο έλεγχος της γονιμοποίησης των ωαρίων γίνεται το επόμενο πρωί, ενώ τις προσεχείς ημέρες παρακολουθείται η πορεία των εμβρύων.

Η μικρογονιμοποίηση (ICSI) αποτελεί μία παραλλαγή της κλασικής εξωσωματικής γονιμοποίησης, κατά την οποία γίνεται σύλληψη του ωαρίου με μια ειδική λαβίδα, ενώ το σπερματοζωάριο εισάγεται μέσα στο ωάριο προκειμένου να προκύψει γονιμοποίηση.

Η μέθοδος εφαρμόζεται κυρίως σε περιπτώσεις ανδρικής υπογονιμότητας, όπου η αυθόρμητη διείσδυση σπέρματος μέσα στα ωάρια καθίσταται εξαιρετικά προβληματική.

4. Εμβρυομεταφορά

Η εμβρυομεταφορά είναι μία απλή διαδικασία, κατά την οποία δεν απαιτείται αναισθησία. Πραγματοποιείται συνήθως 3 εώς 5 ημέρες μετά την ωοληψία.

Η τοποθέτηση των εμβρύων γίνεται στην κοιλότητα της μήτρας διακολπικά με τη χρήση ενός λεπτού καθετήρα.

Αφού ολοκληρωθεί η εμβρυομεταφορά η γυναίκα παραμένει ξαπλωμένη για περίπου 30 λεπτά και στη συνέχεια μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι της.

Μέθοδος εξωσωματικής σε φυσικό κύκλο

Για τις γυναίκες που δεν επιθυμούν ή αντενδείκνυται να ακολουθήσουν τη φαρμακευτική αγωγή διέγερσης των ωοθηκών υπάρχει η επιλογή που ονομάζεται εξωσωματική γονιμοποίηση σε φυσικό κύκλο.

Η μόνη διαφορά με την κλασική εξωσωματική γονιμοποίηση συνίσταται στο ότι, με τη συγκεκριμένη μέθοδο μπορούν να ληφθούν ένα ή δύο ωάρια χωρίς να προηγηθεί η ενέσιμη ορμονική διέγερση των ωοθηκών.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση σε φυσικό κύκλο είναι κατάλληλη κυρίως για γυναίκες, οι οποίες:

• Έχουν χαμηλή ανταπόκριση ωοθηκών ακόμη και αν χορηγηθεί υψηλή δοσολογία ορμονικής διέγερσης.
• Έχουν αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής στο ιστορικό τους.
• Δεν επιτρέπεται να λάβουν ορμονική θεραπεία διέγερσης των ωοθηκών.

Mini IVF – Mini εξωσωματική γονιμοποίηση

Η θεραπεία Mini IVF αποτελεί μία πρωτοποριακή μορφή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και περιλαμβάνει την κλασσική διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης ωαρίων, με χρήση ωστόσο ελάχιστης ποσότητας φαρμάκων, τα οποία δίνονται από το στόμα ή μέσω λίγων μόνο ενέσεων.

Η μέθοδος απευθύνεται κυρίως σε γυναίκες, οι οποίες:

• Επιθυμούν να προχωρήσουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση με τη λιγότερη δυνατή χρήση φαρμάκων.
• Με βάση την ορμονική τους εικόνα αναμένουμε χαμηλή ανταπόκριση στην κλασική φαρμακευτική αγωγή της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
• Έχουν υψηλή πιθανότητα υπερδιέγερσης των ωοθηκών τους με τη συμβατική θεραπεία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Βήματα μετά από τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης

Μετά την περάτωση της διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης ακολουθούν 10 περίπου ημέρες αναμονής, μετά τις οποίες ο έλεγχος της β’ χοριακής στο αίμα θα αποκαλύψει την επίτευξη ή μη της εγκυμοσύνης. 

Στο χρονικό αυτό διάστημα πραγματοποιείται λήψη από το στόμα ειδικής ορμονικής αγωγής με στόχο την υποστήριξη του ενδομητρίου, το οποίο έχει υποδεχθεί το έμβρυο.

Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών συμπτώματα όπως πρήξιμο στο στήθος, αίσθημα τάσης στην κοιλιά και κατακράτηση υγρών δεν αποτελούν ουσιαστικές ενδείξεις για πιθανή εγκυμοσύνη αλλά συμπτώματα της φαρμακευτικής αγωγής.

Πιθανές επιπλοκές κατά τη διάρκεια της θεραπείας εξωσωματικής γονιμοποίησης

Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μία ασφαλής διαδικασία και η πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών εξαιρετικά μικρή. 

Άξια αναφοράς είναι η πιθανότητα υπερδιέγερσης των ωοθηκών. Πρόκειται στην ουσία για μία υπερβολική απάντηση των ωοθηκών στην ορμονική θεραπεία διέγερσης με αποτέλεσμα την υπερπαραγωγή οιστρογόνων.

Αυτή συνοδεύεται από συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, έμετοι, αιματολογικές διαταραχές, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί η νοσηλεία της ασθενούς στο νοσοκομείο. 

Επίδραση της θεραπείας εξωσωματικής γονιμοποίησης στα έμβρυα

Τα έμβρυα, τα οποία προκύπτουν μέσω της διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης παρουσιάζουν ελαφρώς αυξημένη πιθανότητα για ορισμένες γενετικές ανωμαλίες, η οποία ωστόσο παραμένει σε απόλυτους αριθμούς εξαιρετικά μικρή.

Οι διαγνωστικές εξετάσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν με μεγάλη ακρίβεια να αποκλείσουν πιθανές γενετικές διαταραχές και να επιβεβαιώσουν το καλώς έχειν του εμβρύου.

Συχνές ερωτήσεις