Όσα δεν γνωρίζετε για το εμβόλιο κατά του καρκίνου τραχήλου της μήτρας (ιός HPV)

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προσβάλλει περίπου 500.000 γυναίκες το χρόνο και στο 98% των περιπτώσεων προκαλείται από τη μόλυνση με συγκεκριμένους τύπους του ιού HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων – κονδυλωμάτων), ο οποίος προσβάλει το δέρμα και τους βλεννογόνους του ανθρωπίνου σώματος.

Η λοίμωξη με τον ιό των κονδυλωμάτων είναι πολύ συχνή και η πλειοψηφία των σεξουαλικά ενεργών γυναικών και ανδρών θα μολυνθεί κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ο ιός μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής και στις περισσότερες περιπτώσεις (90%) δεν προκαλεί κάποιο σύμπτωμα, καθώς ο οργανισμός καταφέρνει να τον ελέγξει μέσα σε χρονικό διάστημα δύο ετών από την μόλυνση.

Ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις η μόλυνση με τον ιό στην επιφάνεια του τραχήλου επιμένει και με το πέρασμα των ετών οδηγεί στην εμφάνιση επικίνδυνων προκαρκινικών βλαβών (δυσπλασίες), οι οποίες αργότερα μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο.

Από τι προστατεύει το εμβόλιο HPV;

Το εμβόλιο κατά του ιού HPV προσφέρει προστασία απέναντι σε μερικούς από τους τύπους του ιού, οι οποίοι είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Το πιο σύγχρονο εμβόλιο εναντίον του ιού ονομάζεται Gardasil 9. Αυτό παρέχει προστασία απέναντι σε συνολικά εννέα τύπους του ιού (τύποι 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58), οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για το 75-90% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας καθώς επίσης για την πλειοψηφία των περιπτώσεων εμφάνισής κονδυλωμάτων. Παράλληλα κυκλοφορεί τo τετραδύναμo εμβόλιο Gardasil 4 (τύποι 6, 11, 16, 18) και το διδύναμο εμβόλιο Cervarix (τύποι 16, 18).

Ποιους αφορά ο εμβολιασμός και πως πραγματοποιείται αυτός;

Οι τελευταίες διεθνείς οδηγίες συστήνουν τον εμβολιασμό των νεαρών κοριτσιών και αγοριών με ηλικία μεταξύ 9-17 ετών. Καλό θα ήταν αυτός να ολοκληρώνεται πριν από την πρώτη σεξουαλική επαφή. Ανώτατο ηλικιακό όριο για την πραγματοποίηση του εμβολιασμού δεν υπάρχει.

Το ιδανικό σχήμα χορήγησης περιλαμβάνει 3 εμβολιασμούς μέσα σε χρονικό διάστημα 6 μηνών. Το Gardasil 9 μέχρι την ηλικία των 14 ετών μπορεί να χορηγηθεί και με 2 μόνο εμβολιασμούς, με το δεύτερο να πραγματοποιείται 5 έως 13 μήνες μετά τον πρώτο.

Πόσο διαρκεί η προστασία από το εμβόλιο;

Ο εμβολιασμός εξασφαλίζει ανοσία απέναντι στον ιό για τουλάχιστον 10 έτη. Τρέχουσες έρευνες πραγματοποιούνται προκειμένου να καθοριστεί το ακριβές χρονικό διάστημα ανοσίας και η ανάγκη επανάληψης ή όχι του εμβολιασμού.

Επιτρέπεται ο εμβολιασμός κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού;

Παρ’ότι το εμβόλιο για τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων δεν περιέχει ολόκληρους ιούς αλλά μόνο τμήματα της επιφάνειάς τους, ο εμβολιασμός δεν συστήνεται ακόμη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αφού δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής επαρκή στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την ασφάλεια του στην περίοδο αυτή. Ωστόσο επιτρέπεται η πραγματοποίηση του εμβολιασμού σε γυναίκες που θηλάζουν.

Έχει νόημα ο εμβολιασμός γυναικών, οι οποίες έχουν ήδη μολυνθεί από τον ιό ή έχουν ήδη παρουσιάσει βλάβες (κονδυλώματά, δυσπλασίες τραχήλου);

Οι πρώτες έρευνες δείχνουν πως ακόμη και γυναίκες, οι οποίες έχουν ήδη μολυνθεί από τον ιό και έχουν παρουσιάσει προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλό τους μπορούν να επωφεληθούν από τον εμβολιασμό. Τα πρώτα στοιχεία μιλούν για μείωση κατά 65-88% της πιθανότητας επανεμφάνισης δυσπλασιών στον τράχηλο σε γυναίκες, οι οποίες εμβολιάστηκαν μετεγχειρητικά.

Παράλληλα μια εμμένουσα μόλυνση από τον ιό HPV στον τράχηλο, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κάποια προκαρκινική αλλοίωση, σχεδόν πάντα οφείλεται σε έναν μόνο τύπο του ιού και όχι σε ταυτόχρονη μόλυνση από πολλαπλούς επικίνδυνους τύπους.

Για το λόγο αυτό η μόλυνση ή η νόσηση από τον ιό HPV δεν θα πρέπει να αποτελεί αντένδειξη πραγματοποίησης του εμβολιασμού.

Χρειάζεται πριν τον εμβολιασμό να πραγματοποιηθεί τεστ ανίχνευσης του ιού HPV για να δούμε αν υπάρχει ήδη μόλυνση;

Η απάντηση είναι όχι.

Ακόμη και στην εξαιρετικά σπάνια περίπτωση, κατά την οποία μια γυναίκα έχει μολυνθεί από όλους τους τύπους του ιού, τους οποίους καλύπτει το εμβόλιο, ο εμβολιασμός έχει νόημα, αφού τα αντισώματα που δημιουργούνται στον οργανισμό, είναι 100 φορές περισσότερα από αυτά που προκύπτουν από τη φυσική μόλυνση.

Παράλληλα μέσω του εμβολιασμού προκύπτει και διασταυρούμενη ανοσία. Δηλαδή ο οργανισμός αναπτύσσει αντισώματα και για τύπους του ιού, οι οποίοι θεωρητικά δεν καλύπτονται από το εμβόλιο.

Από τα παραπάνω σε συνδυασμό με όσα περιγράψαμε στην προηγούμενη παράγραφο, συμπεραίνουμε πως η πραγματοποίηση ενός τεστ ανίχνευσης του ιού HPV στον τράχηλο δεν έχει νόημα πριν από την πραγματοποίηση του εμβολιασμού.

Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο και έναντι ποιων προβλημάτων μας προστατεύει;

Το σημαντικότερο όφελος του εμβολιασμού συνίσταται φυσικά στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Σε έναν πληθυσμό 1000 γυναικών, οι οποίες δεν υποβάλλονται σε ετήσιο γυναικολογικό προληπτικό έλεγχο και δεν έχουν εμβολιαστεί, τουλάχιστον 30 γυναίκες θα αναπτύξουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Εάν όλες αυτές οι γυναίκες εμβολιαστούν ενάντια στον ιό τότε η ασθένεια θα εμφανιστεί σε 10 μόνο γυναίκες.

Την ίδια στιγμή σε χώρες όπου εφαρμόζεται τακτικό πρόγραμμα εμβολιασμού έχει παρατηρηθεί μείωση της συχνότητας εμφάνισης κονδυλωμάτων κατά 92% και δυσπλασίας τραχήλου κατά 50%.

Λαμβάνοντας υπόψη πως ο ιός HPV ευθύνεται ως ένα βαθμό και για την εμφάνιση νεοπλασιών στον κόλπο, στο αιδοίο, στο πέος, στον πρωκτό, στις αμυγδαλές, στο φάρυγγα και στο δέρμα μπορούμε να συμπεράνουμε πως ο εμβολιασμός μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην πρόληψη και των παραπάνω νόσων.

Όσοι έχουν κάνει τα παλαιότερα εμβόλια μπορούν να εμβολιαστούν με τα νεότερα, τα οποία καλύπτουν περισσότερους τύπους του ιού;

Με τα σημερινά δεδομένα ναι.

Για παράδειγμα κάποιος που έχει εμβολιαστεί με το Gardasil 4 μπορεί να λάβει έναν πλήρη εμβολιαστικό κύκλο (3 δόσεις) με το Gardasil 9 για επιπρόσθετη προστασία.

Είναι απαραίτητη η συνέχιση του προληπτικού ελέγχου με τεστ Παπ ή Τεστ HPV υψηλού ρίσκου σε γυναίκες, οι οποίες έχουν εμβολιαστεί;

Τα εμβόλια ενάντια στον ιό HPV δεν προστατεύουν έναντι όλων των τύπων, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν προκαρκινικές και αργότερα καρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας. Παράλληλα σε ορισμένες περιπτώσεις ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας δεν προκύπτει ως αποτέλεσμα της μόλυνσης από τον ιό HPV.

Ως εκ τούτου οι προληπτικές εξετάσεις για την ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας (τεστ Παπ, τεστ HPV υψηλού ρίσκου) οφείλουν να πραγματοποιούνται στα καθορισμένα χρονικά διαστήματα ακόμα και στις γυναίκες, οι οποίες έχουν εμβολιαστεί.

Πόσο ασφαλές είναι το εμβόλιό κατά του ιού HPV;

Το εμβόλιο κατά του καρκίνου της τραχήλου της μήτρας είναι αποδεδειγμένα ένα εξαιρετικά ασφαλές εμβόλιο.

Πέρα από μια τοπική αντίδραση που εμφανίζεται σε περίπου 10 % των ασθενών (πρήξιμο, πόνος, ερυθρότητα στο σημείο του εμβολιασμού) ο εμβολιασμός δεν συνοδεύεται από καμία άλλη αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης κάποιας σοβαρής επιπλοκής.

Η μεγαλύτερη έρευνα μέχρι τώρα περιλάμβανε την μελέτη 600.000 δόσεων του εμβολίου, κατά τις οποίες δεν παρουσιάστηκε κανένας αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης σοβαρών παρενεργειών όπως αλλεργικές αντιδράσεις, συγκοπή, κώμα, εγκεφαλικό, θρόμβωση, νευρολογικά σύνδρομα κτλ.

Το μέγιστο χρονικό διάστημα παρακολούθησης γυναικών, οι οποίες έχουν εμβολιαστεί, φτάνει τα 10 χρόνια. Στο διάστημα αυτό δεν έχει παρατηρηθεί καμιά αύξηση της συχνότητας εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων (λύκος, αρθρίτιδα, σκλήρυνση κατά πλάκας κτλ.). Μέχρι σήμερα κανένας θάνατος δεν έχει αποδοθεί στο εμβόλιο ενάντια στον ιό HPV.