Συμπτώματα

Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι μια πολύ συχνή ορμονική διαταραχή που εμφανίζεται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και χαρακτηρίζεται κυρίως από:

Διαταραχές της περιόδου
Συμπτώματα που σχετίζονται με την ύπαρξη μεγάλης ποσότητας ανδρογόνων στο αίμα (ανεπιθύμητη τριχοφυΐα, ακμή, λιπαρό δέρμα κ.α.)
Εμφάνιση πολλών μικρών κυστιδίων (ανώριμα ωάρια) στις ωοθήκες.

Μάλιστα το σύνδρομο συχνά σχετίζεται με προβλήματα υπογονιμότητας και στειρότητα.

Παθογένεια

Στις γυναίκες που πάσχουν παρατηρείται προβληματική ωρίμανση των ωάριων. Τα ανώριμα ωάρια, συσσωρεύονται και παράγουν μεγάλες ποσότητες ανδρογόνων, τα οποία ευθύνονται για τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του συνδρόμου. Παράλληλα η ανεπαρκής ωρίμανσή τους εμποδίζει την ωορρηξία με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πιθανότητες επιτυχούς γονιμοποίησης.

Επιπλέον στις ασθενείς παρατηρείται συχνά διαταραχή του μεταβολισμού της ινσουλίνης, της ορμόνης δηλαδή που είναι υπεύθυνη για την ρύθμιση των επίπεδων σακχάρου στο αίμα. Είναι χαρακτηριστικό πως περισσότερες από τις μισές γυναίκες που πάσχουν από το ΣΠΩ είναι υπέρβαρες ενώ διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη αλλά και παθήσεων του κυκλοφορικού.

Ωστόσο δεν εμφανίζονται σε όλες τις γυναίκες όλες οι διαταραχές και με την ιδιά ένταση. Επίσης το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών δεν αποτελεί απαραίτητα παράγοντα υπογονιμότητας και η διάγνωση του επουδενί δεν συνδέεται de facto με αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης δια της φυσιολογικής οδού.

Χαρακτηριστικά διάγνωσης

Είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό πως η υπερηχογραφική εικόνα ωοθηκών με πολλαπλά κυστίδια δεν είναι αρκετή από μονή της ώστε να τεθεί η διάγνωση του ΣΠΩ σε μια γυναικά.

Δυστυχώς στην Ελλάδα το φαινόμενο αυτό, κυρίως λόγω άγνοιας, παρατηρείται συχνά. Έτσι πραγματοποιείται υπερδιάγνωση του συνδρόμου με δυνητικές επιπτώσεις για την υγεία λόγω περιττών ή άστοχων θεραπειών.

Η υποψία ύπαρξης ΣΠΩ, η οποία τίθεται μέσω του ιστορικού, των συμπτωμάτων και της πολυκυστικής μορφής των ωοθηκών, οφείλει να επιβεβαιώνεται μέσω ειδικών ορμονικών εξετάσεων στο πρώτο μισό του κύκλου.

Οι εξετάσεις αυτές σε πιο σπάνιες περιπτώσεις μπορούν να αναδείξουν άλλες ορμονικές διαταραχές, οι οποίες προκαλούν παρόμοια συμπτώματα αλλά και παρόμοια υπερηχογραφική εικόνα των ωοθηκών.

Θεραπεία

Συντηρητικά βήματα όπως η απώλεια περιττών κιλών, η αερόβια άσκηση και μικρές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες συμβάλλουν αποφασιστικά στην άμβλυνση των συμπτωμάτων.

Εν συνεχεία η θεραπεία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το αν η γυναικά που προσέρχεται στο ιατρείο επιθυμεί άμεσα να τεκνοποιήσει ή όχι.

Σε περίπτωση που οι κύριες ενοχλήσεις αφορούν τις διαταραχές της περιόδου και τα συμπτώματα από την αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων τότε ειδικά αντισυλληπτικά δισκία τελευταίας γενιάς με αντιανδρογονική δράση αποτελούν μια πολύ καλή λύση για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Παράλληλα νεότερα σκευάσματα με μυοϊνοσιτόλη και φυλικό οξύ συμβάλλουν σημαντικά στη ρύθμιση της ακανόνιστης περιόδου και την άμβλυνση των συμπτωμάτων.

Σε γυναίκες με άμεση επιθυμία τεκνοποίησης ειδικά σκευάσματα ρύθμισης του μεταβολισμού του σακχάρου του αίματος χρησιμοποιούνται πλέον για την σταθεροποίηση του κύκλου και την επίτευξη σταθερών ωορρηξιών.

Στη φαρέτρα κατά του συνδρόμου βρίσκονται και σκευάσματα, τα οποία διεγείρουν τις ωοθήκες προκειμένου αυτές να παράγουν ωάρια. Ένα γνωστό τα προηγούμενα χρονιά φάρμακο αυτής της κατηγορίας, η κλομιφαίνη, έχει πλέον αντικατασταθεί από αποτελεσματικότερα σκευάσματα με λιγότερες παρενέργειες.

Η διέγερση των ωοθηκών συνοδεύεται από έναν τακτικό υπερηχογραφικό έλεγχο για τον προσδιορισμό του χρονικού σημείου της ωορρηξίας και την παρότρυνση του ζευγαριού για πραγματοποίηση στοχευμένων σεξουαλικών επαφών.

Σε σπάνιες περιπτώσεις που τα παραπάνω μέτρα δεν είναι αρκετά και τα συμπτώματα επιμένουν μπορεί να απαιτηθεί ειδική ενδοσκοπική (λαπαροσκοπική) αντιμετώπιση. Το λεγόμενο ¨ωοθηκικό Drilling¨ είναι μια μικροχειρουργική επέμβαση που σκοπό έχει την μείωση του αριθμού των κυστιδίων των ωοθηκών με ακόλουθη μείωση των επίπεδων ανδρογόνων στο αίμα και την επίτευξη κανονικών κύκλων με φυσιολογικές ωορρηξίες. Η επέμβαση αυτή στην σύγχρονη της εκδοχή πραγματοποιείται με την μέθοδο ¨LEROS¨, η οποία εξασφαλίζει μέγιστη αποτελεσματικότητα και εκμηδενίζει την καταστροφή φυσιολογικών ιστών.

Συμπέρασμα

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί μια σύνθετη ορμονική διαταραχή, η οποία εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε γυναίκα και χρήζει προσεκτικής και πολύπλευρης διαγνωστικής προσέγγισης. Οι νέες θεραπευτικές μέθοδοι εφαρμόζονται εξατομικευμένα στις ασθενείς ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους, αντιμετωπίζοντας τα συμπτώματά και αποκαθιστώντας τη γονιμότητά τους.

*Παθολογοανατομικοί όροι χρησιμοποιήθηκαν απλουστευμένοι χάριν καλύτερης κατανόησης του κειμένου.