Έλεγχος γονιμότητας – Πλήρης οδηγός

Στο ιατρείο του Ιωάννη Ράπτη τα προβλήματα υπογονιμότητας αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της “Ορμονικής Σχολής της Φρανκφούρτης, Γερμανία” (Frankfurter Hormonschule).Βιογραφικό ιατρού >

---

Για ένα ζευγάρι, το οποίο μετά από έναν χρόνο ελεύθερο επαφών δεν έχει καταφέρει να επιτύχει εγκυμοσύνη, οι πληροφορίες σχετικά με την υπογονιμότητα και τους απαραίτητους ελέγχους είναι τις περισσότερες φορές συγκεχυμένες ή ακόμη και αντικρουόμενες.

Σε μία κρίσιμη για τον οικογενειακό τους προγραμματισμό καμπή, γυναίκες και άντρες διαπιστώνουν την ύπαρξη ενός κυκεώνα διαγνωστικών εξετάσεων, μέσα στον οποίο σπουδαία διαγνωστικά εργαλεία συνυπάρχουν με εξετάσεις χωρίς τεκμηριωμένη αξία.

Με τον παρακάτω οδηγό βάζουμε σε μια σειρά όλα τα απαραίτητα διαγνωστικά εργαλεία, με τα οποία πραγματοποιείται η σύγχρονη, πλήρης και επιστημονικά τεκμηριωμένη διερεύνηση της υπογονιμότητας. Προσπαθούμε με τον τρόπο αυτό να δημιουργήσουμε έναν γενικό χάρτη, ο οποίος θα βοηθήσει το υπογόνιμο ζευγάρι να αποφύγει περιττές, χρονοβόρες και κοστοβόρες διαδικασίες, οι οποίες εν τέλει λειτουργούν ως τροχοπέδη στην προσπάθειά τους για απόκτηση ενός παιδιού.

Έλεγχος Γονιμότητας για τις Γυναίκες

1. Ιστορικό

Δεν είναι λίγες οι φορές που το ιατρικό ιστορικό παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την αιτιολογία και συνεπώς την κατάλληλη αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.

Πληροφορίες σχετικά με προβλήματα υγείας, λήψη φαρμάκων, παλαιότερες χειρουργικές επεμβάσεις, την έμμηνο ρύση και τη σεξουαλική ζωή μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη διερεύνηση και να καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις απαραίτητες παρεμβάσεις για την επίτευξη εγκυμοσύνης.

2. Κλινική γυναικολογική εξέταση

Η επισκόπηση του αιδοίου, του κόλπου και του τραχήλου καθώς και η αμφίχειρη κολπική εξέταση (ψηλάφηση) αποτελούν επίσης αναπόσπαστο κομμάτι του ελέγχου, αφού μπορεί να αποκαλύψει ανατομικές ανωμαλίες καθώς και φλεγμονώδη ή αυτοάνοσα προβλήματα, τα οποία ενδέχεται να επιβαρύνουν τη γυναικεία γονιμότητα.

Στο πλαίσιο αυτό, και εφόσον υπάρχει υπόνοια φλεγμονής, ο γυναικολόγος θα προχωρήσει σε λήψη επιχρίσματος ώστε να προσδιοριστεί το αίτιο και να ακολουθήσει στοχευμένη θεραπεία.

3. Κολπικό υπερηχογράφημα

Ένα από τα σημαντικότερα διαγνωστικά εργαλεία για την αξιολόγηση των έσω γεννητικών οργάνων (μήτρα, σάλπιγγες, ωοθήκες) αποτελεί ο διακολπικός υπερηχογραφικός έλεγχος. 

Μέσω σύγχρονων υπερηχογραφικών συστημάτων μπορούν εύκολα να αναδειχθούν ανωμαλίες (π.χ. ινομυώματα, πολύποδες, κύστες ωοθηκών, υδροσάλπιγγες), οι οποίες ενδέχεται να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την ικανότητα γονιμοποίησης ή διατήρησης μιας εγκυμοσύνης.

4. Λοιπές εξετάσεις στο ιατρείο

Φυσικά το τεστ Παπ, το τεστ HPV (από τα 30 έτη και μετά) και η ψηλάφηση των μαστών αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πλήρους γυναικολογικής εξέτασης, το οποίο, παρότι δε σχετίζεται άμεσα με την γονιμότητα, συνκαθορίζει τη συνολική γυναικολογική υγεία της εξεταζόμενης.

5. Αιματολογικός έλεγχος

Ο αιματολογικός έλεγχος των ορμονών, του μεταβολισμού και του επιπέδου σημαντικών βιταμινών αποτελεί άλλον έναν βασικό πυλώνα της διερεύνησης. 

Με μία και μόνο αιμοληψία εξετάζεται η λειτουργία της υπόφυσης, του θυρεοειδούς αδένα, των επινεφριδίων και των ωοθηκών, ανευρίσκονται μεταβολικά προβλήματα και αναδεικνύονται διατροφικές ελλείψεις. Σπουδαίες παράμετροι της γυναικείας γονιμότητας.

Στο πλαίσιο αυτό είναι σημαντικό να αναφερθεί, πως ο αιματολογικός έλεγχος για γονίδια, τα οποία σχετίζονται με θρομβοφιλία, δεν αποτελεί κομμάτι της διερεύνησης της υπογονιμότητας. Αντιθέτως αποτελεί σημαντικό τμήμα του ελέγχου σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων αποβολών.

6. Σαλπιγγογραφία

Ο ακτινολογικός έλεγχος της βατότητας των σαλπίγγων με τη χρήση σκιαγραφικού υλικού αποτελεί επίσης αναπόσπαστο και σχεδόν αυτονόητο κομμάτι του ελέγχου σε περίπτωση υπογονιμότητας. 

Πραγματοποιείται αμέσως μετά το τέλος της περιόδου και ελέγχει την ύπαρξη επικοινωνίας μεταξύ του ωραρίου, το οποίο παράγεται στην ωοθήκη και του σπέρματος, το οποίο εναποτίθεται στον κόλπο της γυναίκας.

Παράλληλα η εξέταση παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την ανατομία των σαλπίγγων και της κοιλότητας της μήτρας.

7. Διαγνωστική λαπαροσκόπηση

Η λαπαροσκόπηση αποτελεί επεμβατική διαγνωστική μέθοδο, κατά την οποία μέσω μια μικρής οπής στον αφαλό και με τη χρήση ειδικής ενδοσκοπικής κάμερας μπορούμε να εξετάσουμε πλήρως και υπό άμεση όραση τα έσω γεννητικά όργανα (μήτρα, σάλπιγγες, ωοθήκες) καθώς και τους ιστούς που τα περιβάλλουν.

Η μέθοδος βρίσκει εφαρμογή κυρίως σε περιπτώσεις υπογονιμότητας άγνωστου αιτιολογίας, όπου δηλαδή όλες οι υπόλοιπες διαγνωστικές εξετάσεις δεν αναδεικνύουν κάποια παθολογία. 

Στο 80% των περιπτώσεων με τη μέθοδο αυτή ανευρίσκουμε παθολογίες, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάζουν τη γονιμότητα και δεν θα μπορούσαν να ανιχνευθούν με άλλο τρόπο.

Προβλήματα όπως η χρόνια πυελική φλεγμονή, οι κοιλιακές συμφύσεις, η ενδομητρίωση και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορούν να ανιχνευθούν και ταυτόχρονα να αντιμετωπιστούν ενισχύοντας καθοριστικά τη γονιμοποιητική ικανότητα.

8. Διαγνωστική υστεροσκόπηση

Όπως και στη λαπαροσκόπηση έτσι κι εδώ, με τη βοήθεια ειδικού ενδοσκοπίου γίνεται έλεγχος της κοιλότητα της μήτρας και του ενδομητρίου, της θέσης δηλαδή, όπου θα εμφυτευθεί το έμβρυο. 

Η ειδική κάμερα προωθείται διαμέσου του κόλπου και του τραχήλου στην ενδομητρική κοιλότητα, ενώ δίνεται η δυνατότητα άμεσης αφαίρεσης ενδεχόμενων ανωμαλιών (πολύποδες, συμφύσεις κτλ).

Έλεγχος Γονιμότητας για τους Άνδρες

1. Σπερμοδιάγραμμα

Το σπερμοδιάγραμμα αποτελεί τον καλύτερο τρόπο ποσοτικής και ποιοτικής αξιολόγησης του σπέρματος, δίνοντας πολύτιμες πληροφορίες για τη γονιμοποιητική ικανότητα του άνδρα.

Μέσω της εξέτασης μπορούμε επίσης να λάβουμε πληροφορίες ενδεικτικές για την ύπαρξη παθολογικών καταστάσεων, όπως φλεγμονές, ορμονικές διαταραχές, ανατομικές ανωμαλίες και γενετικά νοσήματα.

Ως εκ τούτου ένα παθολογικό αποτέλεσμα στο σπερμοδιάγραμμα θα πρέπει πάντα να ακολουθείται από πλήρη ουρολογική εκτίμηση για την ανίχνευση υποκειμένων παθολογιών.

2. Εξέταση DFI (DNΑ fragmentation index)

Η εξέταση DFI φανερώνει τον κατακερματισμό του DNA των σπερματοζωαρίων, ο οποίος, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, επιβαρύνει την ανδρική υπογονιμότητα, επηρεάζοντας τόσο την ικανότητα γονιμοποίησης του ωαρίου όσο και την ικανότητα διατήρησης μιας εγκυμοσύνης.

Τα υψηλά επίπεδα κατακερματισμού μπορεί να προκληθούν από διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες αλλά και από προβλήματα υγείας του άντρα, με αποτέλεσμα και σε αυτήν την περίπτωση η ουρολογική εκτίμηση να αποκτά ιδιαίτερη αξία.

Συνοψίζοντας

Στις μέρες μας τα διαγνωστικά εργαλεία, τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας για την αποσαφήνιση της υπογονιμότητας έχουν μελετηθεί επαρκώς και οι διεθνείς οδηγίες είναι σαφείς. 

Στο πλαίσιο αυτό η διερεύνηση του υπογόνιμου ζευγαριού οφείλει να στηρίζεται σε τεκμηριωμένες (evidence based) διαγνωστικές εξετάσεις και πρακτικές, οι οποίες αποδεδειγμένα συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος.