- Όλα τα άρθρα
-
by Ioannis Raptis
Η ενδομητρίωση αποτελεί μια από τις πιο κοινές γυναικολογικές καλοήθεις παθήσεις, η οποία προσβάλλει το 5-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.
Η πάθηση αφορά στην έκτοπη (εκτός μήτρας) ανάπτυξη ιστού παρόμοιο με αυτόν του ενδομητρίου, το οποίο αποτελεί τη φυσιολογική επένδυση της κοιλότητας της μήτρας.
Οι εστίες ενδομητρίωσης εντοπίζονται κυρίως στην επιφάνεια του εσωτερικού της κοιλιάς, τις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, τους συνδέσμους της μήτρας κ.ά.
Οι εστίες ενδομητρίωσης μεταβάλλονται με όμοιο τρόπο κατά τη διάρκεια του κύκλου όπως και το ενδομήτριο.
Ωστόσο, ενώ το τελευταίο με την περίοδο αποβάλλεται από τον οργανισμό μέσω του κόλπου, οι εστίες αυτές δεν βρίσκουν έξοδο, αυξάνουν σε μέγεθος, δημιουργώντας νέες εστίες. Έτσι η ενδομητρίωση πολύ συχνά επεκτείνεται όταν δεν αντιμετωπίζεται.
Συνεπώς, παρόλο που πρόκειται για μια καλοήθη γυναικολογική πάθηση, μπορεί να πάρει μεγάλη έκταση και να επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό τη σωματική υγεία της ασθενούς.
Στο άρθρο που ακολουθεί μιλάμε για τα αίτια, τα συμπτώματα, αλλά και τους σύγχρονους τρόπους θεραπείας της ενδομητρίωσης.
Περιεχόμενα:
Ενδομητρίωση πώς προκαλείται – Αίτια
Τα ακριβή αίτια εμφάνισης της ενδομητρίωσης δεν έχουν προσδιοριστεί. Διάφορες θεωρίες, οι οποίες έχουν διατυπωθεί, μπορούν να εξηγήσουν μόνο μέρος των χαρακτηριστικών της νόσου.
Γνωρίζουμε ωστόσο ότι κληρονομικοί, περιβαλλοντικοί και διατροφολογικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και εξέλιξη της ασθένειας.
Σε γενικές γραμμές, τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ενδομητρίωσης διατρέχουν οι γυναίκες που:
- Έχουν συγγενείς με την ίδια νόσο.
- Η περίοδός τους ξεκίνησε νωρίς (πριν τα 11 έτη).
- Η διάρκεια της έμμηνου ρύσης είναι περισσότερες από 7 μέρες.
- Έχουν σύντομο εμμηνορρυσιακό κύκλο (μικρότερο των 27 ημερών).
- Εμφανίζουν δυσμηνόρροια (έντονος πόνος κατά την περίοδο ή μερικές μέρες πριν).
- Είναι υπογόνιμες.
Ενδομητρίωση Συμπτώματα
Η ενδομητρίωση μπορεί να εκφραστεί με μία πληθώρα συμπτωμάτων, τα οποία διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή. Για αυτόν τον λόγο η νόσος έχει χαρακτηριστεί ως νόσος – χαμαιλέοντας.
Ο πόνος αποτελεί το πιο συχνό σύμπτωμα της ενδομητρίωσης και εμφανίζεται με διαφορετική ένταση και συχνότητα. Ο πόνος αυτός μπορεί να εκφραστεί ως:
- Δυσμηνόρροια: Πρόκειται για πόνο που ξεκινά 1-3 μέρες πριν την έμμηνο ρύση και προοδευτικά επιδεινώνεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι τόσο έντονος που η λήψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων δεν βοηθά, ενώ επηρεάζει σημαντική τη λειτουργικότητα της ασθενούς κατά τη διάρκεια της περιόδου.
- Δυσπαρεύνια: Πρόκειται για έντονο πόνο κατά τη διάρκεια ή μετά τη σεξουαλική επαφή, που διαφέρει από τον απλό πόνο της διείσδυσης και εντοπίζεται κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς.
- Πόνος στην ούρηση ή την αφόδευση, ο οποίος συνδέεται με την ύπαρξη εστιών ενδομητρίωσης στην επιφάνεια του εντέρου και της ουροδόχου κύστης.
- Χρόνιο πόνος στη λεκάνη με ή χωρίς αντανάκλαση στο κάτω μέρος της πλάτης.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως η ένταση των συμπτωμάτων δεν είναι πάντα ανάλογη της έκτασης της ενδομητρίωσης. Υπάρχουν ασθενείς με εκτεταμένη νόσο, οι οποίες αναφέρουν ελάχιστες ενοχλήσεις και άλλες με λίγες μόνο εστίες της νόσου, οι οποίες αναφέρουν ισχυρά συμπτώματα.
Εκτός από τον πόνο, άλλα συμπτώματα που ενδέχεται να συνοδεύουν την ενδομητρίωση είναι τα εξής:
- Αιμορραγία ή κηλίδες αίματος μεταξύ των διαστημάτων της έμμηνου ρύσης.
- Γαστρεντερικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσεως με τη μορφή διάρροιας, ναυτίας, εμετών ή δυσκοιλιότητας.
- Υπογονιμότητα: Έχει διαπιστωθεί πως το 30% των γυναικών με ενδομητρίωση πάσχει από υπογονιμότητα. Ο μηχανισμός που κρύβεται πίσω από αυτό δεν έχει ακριβώς διαπιστωθεί και το φαινόμενο θεωρείται πολυπαραγοντικό.
Ενδομητρίωση Θεραπεία
Η ενδομητρίωση απαιτεί θεραπευτική παρέμβαση όταν οι ενοχλήσεις της ασθενούς είναι πολύ ισχυρές, όταν συνυπάρχει διαπιστωμένο πρόβλημα υπογονιμότητας ή όταν, λόγω της έκτασης των εστιών, απειλείται η σωστή λειτουργία κάποιου οργάνου.
Η θεραπευτική προσέγγιση διαφοροποιείται από γυναίκα σε γυναίκα ανάλογα με το ιστορικό, την ηλικία, τα συμπτώματα αλλά και τον οικογενειακό της προγραμματισμό.
Οι συνήθεις θεραπευτικές επιλογές της ενδομητρίωσης είναι οι εξής:
- Ορμονοθεραπεία: Για την ανακούφιση του πόνου και την αναχαίτιση της εξέλιξης της ενδομητρίωσης ενδέχεται να χορηγηθούν φαρμακευτικά σκευάσματα από το στόμα ή σε ενέσιμη μορφή. Τα σκευάσματα αυτά δεν θεραπεύουν τη νόσο.
Μπορούν ωστόσο να προσφέρουν σημαντική ανακούφιση σε ασθενείς με ελαφριά ενδομητρίωση (αντισυλληπτικά, ενδομήτριο ορμονικό σπιράλ) ή να μειώσουν σημαντικά την πιθανότητα επανεμφάνισης μετά από την πραγματοποίηση χειρουργικής επέμβασης (ενέσιμα σκευάσματα, χάπια διενογέστης). - Χειρουργική αντιμετώπιση: Πρόκειται για τη θεραπεία πρώτης επιλογής για ασθενείς με μέτρια ή σοβαρή ενδομητρίωση. Η χειρουργική επέμβαση έχει σαν στόχο την εκρίζωση όλων των εστιών ενδομητρίωσης της ασθενούς και σχεδόν πάντα πραγματοποιείται ενδοσκοπικά (λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά).
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, πως μετά από μία τέτοια επέμβαση υπάρχει πάντα η πιθανότητα κάποια στιγμή η νόσος να επανεμφανιστεί.
Λαπαροσκόπηση και Ενδομητρίωση
Η θεραπεία πρώτης επιλογής για τη ριζική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης συνίσταται στη λαπαροσκοπική αφαίρεση όλων των εστιών.
Η λαπαροσκοπική αφαίρεση ενδομητρίωσης είναι μία απόλυτα εξατομικευμένη θεραπευτική παρέμβαση και προσαρμόζεται ανάλογα με το στάδιο της ενδομητρίωσης, το ιστορικό της ασθενούς, την ένταση των συμπτωμάτων αλλά και τον οικογενειακό προγραμματισμό.
Η πραγματοποίηση της επέμβασης από γιατρό εξειδικευμένο στην ενδοσκοπική θεραπεία της νόσου εξασφαλίζει την ασφαλή και αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου, την ελάχιστη δυνατή πιθανότητα υποτροπής και την ακεραιότητα των ιστών (μήτρα, ωοθήκες, νεύρα) που επηρεάζονται.
Συχνές ερωτήσεις
1. Τι είναι το ενδομήτριο;
Το ενδομήτριο αποτελεί την επένδυση της εσωτερικής επιφάνειας της μήτρας. Κατά τη διάρκεια του κύκλου παρατηρείται πάχυνση του ενδομητρίου για την προετοιμασία της εμφύτευσης του γονιμοποιημένου ωαρίου. Σε περίπτωση μη εμφύτευσης γίνεται αποβολή του ενδομητρίου ως «έμμηνος ρύση».
Μία από τις πιο γνωστές θεωρίες δημιουργίας της ενδομητρίωσης είναι αυτή της παλίνδρομου έμμηνου ρύσης.
Σύμφωνα με αυτήν, κατά τη διάρκεια της περιόδου μικρή ποσότητα αίματος αντί να ρέει προς την έξοδο του κόλπου ακολουθεί αντίθετη κατεύθυνση και μέσω των σαλπίγγων βρίσκει δίοδο στο εσωτερικό της κοιλιάς προκαλώντας τη δημιουργία εστιών ενδομητρίωσης σε αυτήν.
2. Μπορεί η διατροφή να βοηθήσει στην πρόληψη της ενδομητρίωσης;
Διάφορες διατροφικές παρεμβάσεις μπορεί να είναι χρήσιμες για την πρόληψη και τη θεραπεία της ενδομητρίωσης.
Η μείωση της κατανάλωσης λίπους και η αύξηση των φυτικών ινών έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τις συγκεντρώσεις των κυκλοφορούντων οιστρογόνων, γεγονός που υποδηλώνει όφελος για τα άτομα με ενδομητρίωση, καθώς η ασθένεια είναι οιστρογονοεξαρτώμενη.
Επίσης η φυτική διατροφή έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, οι οποίες επίσης ωφελούν. Η κατανάλωση κρέατος σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης ενδομητρίωσης.
Επιπλέον, η κατανάλωση βιταμίνης D και η συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών C και Ε έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα επίπεδα του πόνου της ενδομητρίωσης.
3. Ενδομητρίωση πώς ανιχνεύεται;
Ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα, τα οποία σχετίζονται με την ενδομητρίωση, είναι το μεγάλο χρονικό διάστημα, το οποίο παρεμβάλλεται μεταξύ της εμφάνισης και της διάγνωσης της ασθένειας.
Δυστυχώς πολύ συχνά, συμπτώματα όπως ο ισχυρός πόνος στην περίοδο και ο πόνος στη σεξουαλική επαφή δεν αξιολογούνται επαρκώς, με αποτέλεσμα η ασθένεια να διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο.
Ο υπεύθυνος γυναικολόγος οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη τα παραπάνω συμπτώματα. Ακολούθως θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σχολαστική κλινική και υπερηχογραφική γυναικολογική εξέταση, η οποία θα αναδείξει περαιτέρω ενδείξεις ύπαρξης της ασθένειας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να απαιτηθούν και περισσότερο εξειδικευμένες απεικονιστικές μέθοδοι, όπως η μαγνητική τομογραφία.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εστίες ενδομητρίωσης δεν είναι ορατές με απεικονιστικές εξετάσεις.
Για αυτόν τον λόγο η εμπειρία του γιατρού πάνω σε θέματα ενδομητρίωσης παίζει σπουδαίο ρόλο τόσο στη σωστή διάγνωση όσο και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου.
Η οριστική διάγνωση της ενδομητρίωσης πραγματοποιείται ιστολογικά μετά από λήψη βιοψίας της πάσχουσας περιοχής.
Ωστόσο, η ιστολογική επιβεβαίωση της διάγνωσης δεν είναι πάντα απαραίτητη. Αγωγή για την ασθένεια μπορεί να ακολουθηθεί ακόμη και όταν ο γιατρός με την εμπειρία του θεωρεί την ύπαρξη της ασθένειας εξαιρετικά πιθανή.
4. Τι είναι η αδενομύωση;
Απλοϊκά μπορούμε να πούμε ότι αδενομύωση ονομάζεται η ύπαρξη εστιών ενδομητρίωσης μέσα στο τοίχωμα της μήτρας.
Η πάθηση ενδεχομένως να συνοδεύεται από επιπλέον συμπτώματα όπως δυνατή αιμορραγία στην περίοδο ή επαναλαμβανόμενες αποβολές.
Η θεραπεία της υπόκειται στις αρχές της θεραπείας της ενδομητρίωσης, οι οποίες περιγράφονται παραπάνω.